Η ομιλία της κας Γεννηματά για την εκπαίδευση των Ρομά

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
-----
ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ
-----
Ταχ. Δ/νση: Α. Παπανδρέου 37
Τ.Κ. – Πόλη: 15180 - Μαρούσι
Ιστοσελίδα: www.minedu.gov.gr
email: press@minedu.gov.gr
Δελτίο Τύπου 03/02/2011

Χαιρετισμός της Αναπληρώτριας Υπουργού Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, Φώφης Γεννηματά, στην εναρκτήρια εκδήλωση της εκστρατείας DOSTA!, για την καταπολέμηση των προκαταλήψεων και του ρατσισμού
κατά των Ρομά

Με ιδιαίτερη τιμή και χαρά καλωσορίζω στην Ελλάδα και [...]στη σημερινή εναρκτήρια εκδήλωση της εκστρατείας DOSTA, τον Ειδικό Εκπρόσωπο του Γενικού Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης για θέματα Ρομά κ. Jeroen Schokkenbroek και την πρέσβειρα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πανευρωπαϊκή εκστρατεία Dosta, κ. Fanny Ardant.

Η παρουσία σας σήμερα εδώ σηματοδοτεί με τον καλύτερο τρόπο την έναρξη της εκστρατείας DOSTA του Συμβουλίου της Ευρώπης στην Ελλάδα. Ο στόχος μας είναι διπλός. Να σπάσουν οι προκαταλήψεις στην ελληνική κοινωνία και να πείσουμε τους ίδιους τους Ρομά, ότι τα παιδιά τους αξίζουν να έχουν δικαίωμα στη μόρφωση.

Με την έναρξη της εκστρατείας, ξεκινάμε μια πιο ανοιχτή συνεργασία με το Συμβούλιο της Ευρώπης, σε επίπεδο ιδεών, καλών πρακτικών, πολιτικών που έχουν εφαρμοστεί στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Θα μας είναι πολύ χρήσιμη η δημιουργία μιας βάσης δεδομένων, που θα δίνει τη δυνατότητα σε κάθε εκπαιδευτικό να προσαρμόσει τα προγράμματα που εφαρμόζει.

Θα ήθελα, όμως, να καλωσορίσω, επίσης, με τις θερμότερες ευχαριστίες μου όλους εσάς που πρόθυμα ανταποκριθήκατε στην πρόσκλησή μας και μας τιμάτε με την παρουσία σας σήμερα εδώ.

Όλους εσάς που ήρθατε εδώ για να ξεκινήσουμε από κοινού την εκστρατεία DOSTA, να ενώσουμε τις φωνές μας στη γλώσσα Ρομανί και να πούμε «αρκετά», φτάνει πια με τα στερεότυπα για τους Ρομά συμπολίτες μας.
Όχι μόνο στα λόγια, αλλά με την ανάπτυξη συγκεκριμένων δράσεων, οι οποίες θα μας βοηθήσουν να μάθουμε ποιοί είναι πραγματικά οι Ρομά, θα προκαλέσουν τη συμμετοχή τους, αλλά και την εμπλοκή των φορέων, των υπηρεσιών και των ίδιων των πολιτών της τοπικής κοινωνίας.

Η ανάγκη της καμπάνιας

Κυρίες και κύριοι,
Είναι γεγονός, ότι τα κοινωνικά προβλήματα ανθρώπων που ανήκουν σε συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες, όπως οι Ρομά, ερμηνεύονται συχνά ως ατομικά προβλήματα. Προβλήματα που, όταν παραμένουν άλυτα, καταλήγουν να αποδίδουν στους Ρομά γενικευμένα χαρακτηριστικά. Ακούμε συχνά να λέγεται:
● «…Οι τσιγγάνοι επιδιώκουν και καταφέρνουν να παίρνουν επιδόματα αναπηρίας και επιδόματα πρόνοιας, περνώντας από επιτροπές…»,
● « Επειδή έμαθαν σε μια εισοδηματική πολιτική οι τσιγγάνοι δεν ενδιαφέρονται για εξεύρεση εργασίας…»,
● «Οι τσιγγάνοι δεν θέλουν να αλλάξουν, τους αρέσει έτσι όπως ζουν!»

Στο πλαίσιο αυτής της αντιμετώπισης η αποχή των Ρομά από το σχολείο οδηγεί σε εύκολες κρίσεις περί αδιαφορίας των παιδιών και των οικογενειών τους. Η άρνηση της σχολικής κοινότητας ή και συλλόγων γονέων να δεχθούν Ρομά μαθητές δεν λαμβάνεται συνήθως υπόψη, παρά το γεγονός ότι αποτελεί ένα πολύ σημαντικό παράγοντα αποτροπής τους από τη σχολική κοινότητα.
Ακόμη και σήμερα λανθασμένες αντιλήψεις για τους Ρομά και το χαρακτήρα των προβλημάτων τους, οδηγούν συχνά σε κοινωνικές αντιδράσεις, όπως καταλήψεις σχολείων, στα οποία πρόκειται να φοιτήσουν Ρομά μαθητές ή σε ενυπόγραφες προς το Υπουργείο Παιδείας διαμαρτυρίες Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας διαμαρτυρίας προς το Υπουργείο μας αφορούσε στην εγκύκλιο που αποστάλθηκε φέτος στα σχολεία και ενθάρρυνε τους διευθυντές να μην παρακωλύουν την εγγραφή παιδιών Ρομά, λόγω έλλειψης πιστοποιητικού μόνιμης κατοικίας. Σας διαβάζω ένα μικρό απόσπασμα της διαμαρτυρίας από Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων: «..Τα προβλήματα ξεκινούν όταν οι Ρομά δεν κατοικούν σε σπίτι. Τότε καλούνται οι Διευθυντές των Δημοτικών Σχολείων, να παρανομήσουν και περίπου να παρακάμψουν το πιστοποιητικό μόνιμης κατοικίας, που είναι απαραίτητο για την εγγραφή όλων των άλλων μαθητών πλην των Ρομά, τους οποίους προφανώς πρέπει να τους βοηθάμε να είναι και εδώ παράνομοι..».

Δυστυχώς λογικές κοινωνικής διάκρισης και περιθωριοποίησης καθιστούν το θεμελιώδες δικαίωμα για ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση απαγορευμένο για εκείνους τους συμπολίτες μας που ζουν υπό συνθήκες φτώχειας και απομόνωσης σε αυτοσχέδιες κατοικίες εκτός οικιστικού ιστού. Για πολλούς, δυστυχώς, τα όποια προβλήματα στέγασης, υγείας κ.ά. πολλών Ρομά δε συνιστούν κοινωνικά, αλλά φυλετικά προβλήματα.

Σύμφωνα με αυτούς τα παιδιά Ρομά, που δεν έχουν μόνιμη κατοικία, πρέπει να περιμένουν να γραφτούν στο σχολείο, όταν οι οικογένειές τους θα έχουν αποκτήσει μόνιμη κατοικία.

Ένα ακόμη πρόβλημα που επικαλείται η φοβική αντίληψη απέναντι στα παιδιά των Ρομά είναι το θέμα των εμβολιασμών. Οφείλουμε, όμως, εδώ να αναφέρουμε ότι γίνονται συντονισμένες ενέργειες εμβολιασμών των παιδιών στους οικισμούς, από γιατρούς των Κέντρων Υγείας, των Ιατροκοινωνικών Κέντρων και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Συχνά μάλιστα, πολλά παιδιά Ρομά εμβολιάζονται πολλαπλά, επειδή έχουν χάσει τα βιβλιάρια υγείας τους.

Εκπαιδευτικά προβλήματα Ρομά

Το Υπουργείο Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, αναγνωρίζει ότι οι ποικίλες εκπαιδευτικές ανάγκες και τα προβλήματα των Ρομά δεν οφείλονται ούτε σε προσωπικές επιλογές, ούτε προφανώς στο DNA τους. Υπάρχουν συγκεκριμένα ζητήματα τα οποία οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε:
● Πολλά παιδιά Ρομά απέχουν από την εκπαίδευση, παρά το γεγονός ότι βρίσκονται σε ηλικία υποχρεωτικής φοίτησης.
● Άλλα παιδιά ξεκινούν το σχολείο, όμως το εγκαταλείπουν πριν ολοκληρωθεί η υποχρεωτική φοίτηση.

● Μεγάλος αριθμός Ρομά μαθητών είναι συγκεντρωμένος σε ορισμένες σχολικές μονάδες, ενώ σε κάποιες περιοχές λειτουργούν σχολικές μονάδες αποκλειστικά με μαθητές Ρομά.
● Προβλήματα στέγασης, ασφάλισης, πρόσβασης στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας.


Η χώρα μας πέρα από τη βασική εκπαιδευτική νομοθεσία, που είναι ενιαία και κοινή για όλα τα παιδιά που κατοικούν στην ελληνική επικράτεια, διαθέτει ειδικό θεσμικό πλαίσιο που για την περίπτωση των παιδιών Ρομά αποτυπώνεται στο Έργο «Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά».

Ομάδα στόχος είναι όλα τα παιδιά Ρομά που διαβιούν στην ελληνική επικράτεια, είναι σε ηλικία υποχρεωτικής φοίτησης και είτε βρίσκονται εκτός σχολείου είτε φοιτούν και χρειάζονται υποστήριξη.

Απώτερος στόχος είναι η ενίσχυση της πρόσβασης και συμμετοχής των παιδιών Ρομά στην εκπαίδευση, με ιδιαίτερη έμφαση στην προσχολική αγωγή, στην έγκαιρη εγγραφή στην Α΄ Δημοτικού και στην εξοικείωσή τους με το σχολείο.
Επίσης, η βελτίωση της παρεχόμενης σε αυτά εκπαίδευσης, ώστε να επιτευχθεί η μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων και της σχολικής διαρροής.

Αυτό επιδιώκουμε μέσα από μια σειρά δράσεων όπως:
● Δημιουργική απασχόληση και ενθάρρυνση σε νηπιαγωγεία και οικισμούς με την αξιοποίηση ειδικών επιστημόνων (παιδαγωγών, κοινωνικών λειτουργών).
● Διευκόλυνση της πρόσβασης των Ρομά στο σχολείο, δημιουργία ενισχυτικών παρεμβάσεων μέσα στις σχολικές μονάδες, προετοιμασία της οικογένειας για τη φοίτηση των παιδιών στο σχολείο.
● Προσέλκυση νέων ενηλίκων Ρομά στα μαθήματα αλφαβητισμού των Κέντρων Εκπαίδευσης Ενηλίκων.
● Έμφαση σε ενδοσχολικές επιμορφώσεις εκπαιδευτικών, βιωματικού χαρακτήρα.
● Παροχή ψυχοκοινωνικής στήριξης στους μαθητές και τις οικογένειές τους.
● Δημιουργικές δράσεις στους οικισμούς μέσα από τη συνεργασία σχολείου, οικογενειών και τοπικής κοινωνίας, με στόχο την ευαισθητοποίηση και εξοικείωση των οικογενειών με το περιβάλλον και την αξία του σχολείου.
● Δράσεις δικτύωσης των σχολείων με την αξιοποίηση της τεχνολογίας και του διαδικτύου.

Σε όλες αυτές τις δράσεις κεντρικό ρόλο και σημασία έχει η αξιοποίηση διαμεσολαβητών Ρομά σε δύο επίπεδα: στη σχολική διαμεσολάβηση και στη διαμεσολάβηση για την καταπολέμηση του αναλφαβητισμού των νέων και ενηλίκων Ρομά. Η συμμετοχή των ίδιων των Ρομά στις διαδικασίες και η προαγωγή του διαλόγου με τους ίδιους αποτελεί για μας το κλειδί για στοχευμένη και επιτυχημένη παρέμβαση, με βάση τις πραγματικές ανάγκες της κάθε περιοχής και με σεβασμό στους ίδιους τους ανθρώπους.

Στο πλαίσιο του προγράμματος αναμένεται να ωφεληθούν κατά μέσο όρο 4 σχολεία ανά Δήμο, σε τουλάχιστον 84 Δήμους της χώρας, όπου παρατηρείται μεγάλη συγκέντρωση πληθυσμού και η συνολική δαπάνη ανέρχεται στα 11.000.000 ευρώ. Το πρόγραμμα, μας επιτρέπει να εντάξουμε και αλλά σχολεία σε περίπτωση που υπάρξουν ανάγκες και σχετικά αιτήματα.

Παράλληλα, το Υπουργείο Παιδείας έχει καλέσει τις εκπαιδευτικές αρχές όχι μόνο να συμβάλουν στη διευκόλυνση των εγγραφών των παιδιών Ρομά στα σχολεία, αλλά και να εντοπίζουν, όπου υπάρχουν στις περιφέρειες της ευθύνης τους, τα παιδιά εκείνα που δεν έχουν εγγραφεί ποτέ στο σχολείο.