Έχει αλλάξει τίποτα;;
Στον καιρό των Τσιγγάνων
εφημ ΤΟ ΒΗΜΑ, Λώρη Κέζα 18.2.2009
Τον αγαπάμε τον γύφτο, αρκεί να είναι σε απόσταση- ας πούμε σε ταινία του Κουστουρίτσα. Στην καθημερινότητά μας, αν τύχει να συνυπάρξουμε με Τσιγγάνους, απλώς τους απεχθανόμαστε. Η σκληρή διατύπωση δεν απορρέει από διαίσθηση αλλά από δικαστικές αποφάσεις. Η Ελλάδα έχει τις περισσότερες καταδίκες για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε βάρος Ρομά: τέσσερις από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κοινωνικών Δικαιωμάτων και μία από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ.
Καταδίκες που πιστοποιούν τη γενικευμένη άποψη: καλοί οι καταυλισμοί, αρκεί να μην είναι στα μούτρα μας. Η νέα έκθεση της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου βάζει θεωρητικό πλαίσιο σε ιστορίες που όλοι έχουμε ακούσει. Και όλοι έχουμε ακούσει κάποια, επειδή οι Τσιγγάνοι δεν είναι λίγοι. Μάλλον έχουν φτάσει τις 250.000 στην Ελλάδα. Εχουν αυξηθεί από τους Αλβανούς και τους (πρώην) Γιουγκοσλάβους, αλλά οι υπολογισμοί γίνονται κατά προσέγγιση. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν μια αληθινή ιστορία για να δούμε πόση σχέση έχει με την έκθεση. Σε δήμο της περιφέρειας φτάνουν μερικές δεκάδες οικογένειες με Ντάτσουν, αντίσκηνα, χαρτόκουτες. Βρίσκουν ένα καλό σημείο κάπως μακριά από τα σπίτια και αραδιάζουν τα συμπράγκαλα. Επειδή είναι χειμώνας, κρυώνουν, οπότε κόβουν κλαδιά από μια ελιά για να ζεσταθούν. Μετά ένα δίμηνο το τοπίο έχει αλλάξει: τα αιωνόβια δέντρα έχουν γίνει καυσόξυλα, τα σκουπίδια είναι βουνό και... χμμμ, δεν υπάρχει τουαλέτα. Ο ιδιοκτήτης του ελαιώνα παρακαλάει και απειλεί την Αστυνομία και τις εκλεγμένες Αρχές να παρέμβουν. Του εξηγούν ότι δεν μπορούν να ασκήσουν βία, άνθρωποι είναι κι αυτοί, έχουν παιδιά, και συνεχίζουν με διάφορα άλλα συμπονετικά. Τι καταλάβατε από την αφήγηση; Οτι ο Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης της περιοχής έχει λάβει κονδύλια για την υποδοχή των Τσιγγάνων. Τα χρήματα σκορπίζονται αλλού, αλλά πρέπει να υπάρχει δείγμα της μειονότητας, μην τυχόν έρθει κανένας ελεγκτής από την Ευρώπη.
Για να χτιστούν σπίτια Τσιγγάνων υπάρχουν προγράμματα. Η Ελλάδα απορρόφησε 28,7 εκατ. ευρώ από το 2000 ως το 2005. Τα ποσά είναι ελάχιστα σε σχέση με αυτά που θα μπορούσε να λάβει. Απλώς δεν ζητεί κανείς περισσότερα. Οι αιρετοί δεν θέλουν να μπλέξουν με το «τσιγγαναριό»- θεωρούν ότι η ένταξη των Ρομά στην κοινότητά τους δεν είναι επιθυμητή από τους ντόπιους. Κάποιες φορές μπήκαν σε προγράμματα εκ του πονηρού. Στον Νομό Ηλείας ένας βουλευτής του ΠαΣοΚ χάρισε σε άσχετες φτωχές οικογένειες λυόμενα σπίτια που είχαν παραληφθεί από πρόγραμμα ένταξης Τσιγγάνων. Οχι μόνο δεν το απέκρυψε, αλλά το διατυμπάνισε: προφανώς η αρπαγή των κατοικιών από γύφτους βελτίωνε το πολιτικό του προφίλ.
Σε γενικές γραμμές, από τα προγράμματα ένταξης αυτά που έχουν τη μεγαλύτερη πέραση είναι όσα αφορούν τη μόνιμη στέγαση των Ρομά. Η αγορά οικοπέδων και η ανέγερση κτιρίων συχνά είναι προσοδοφόρες για τους εμπλεκομένους. Δεν είναι τυχαίο ότι σε 92 δήμους έχουν εγκριθεί έργα υποδομών 80,54 εκατ. ευρώ (έχουν πληρωθεί 42,20 εκατ. ευρώ). Τις υπηρεσίες (γιατρούς, εκπαίδευση) τις προσπερνούν, άντε να νοικιάσουν κανένα πούλμαν να πηγαινοφέρνει τα τσιγγανάκια στο σχολείο.
Τι μπορεί να φέρει ο χρόνος στους Τσιγγάνους, που λέγαμε, εκείνους που έκαναν κατάληψη στον Ελαιώνα; Στην περίπτωση που όλα πάνε πρίμα, οι Αρχές θα αγοράσουν οικόπεδο και οι ίδιοι θα μπορέσουν να πάρουν στεγαστικό δάνειο- με κρατική εγγύηση. Μέχρι στιγμής έχουν εκταμιευτεί 9.000 δάνεια των 60.000 ευρώ. Παρ΄ ότι δεν γίνεται κανένας έλεγχος για το πού πάνε τα χρήματα, δεχόμαστε ότι συμβάλλουν στην ανέγερση κατοικιών. Υπάρχουν κονδύλια για να ανοίξουν δρόμοι ως την κοινότητά τους, να φτάσει το ρεύμα, να υπάρξει αποχέτευση. Να ήταν μόνο αυτά; Ως και παιδικές χαρές σχεδιάζονται. Πολυτελείας. Προσέξτε όμως τη λεπτομέρεια: ο δήμος εξασφαλίζει ένα κομμάτι γης. Οχι μέσα στην καρδιά της πόλης, αλλά κάπου εκεί, όπου υπάρχει καθαρός αέρας, να μη βλεπόμαστε και πολύ. (Υπάρχει κάποια πιο ευγενής λέξη από το «γκέτο»;)
Ας μην κοροϊδευόμαστε, η συνύπαρξη είναι δύσκολη. Οσο κι αν αγαπάμε τις τσιγγάνικες μελωδίες στο βιολί, είναι δύσκολο να αποδεχθούμε έναν τρόπο ζωής που μάλλον προσβάλλει τον δυτικό πολιτισμό. Από την άλλη όμως δεν είναι ανάγκη να έχει σπουδάσει κανείς κοινωνιολογία για να καταλάβει ότι οι Τσιγγάνοι, εκείνοι εκεί του Ελαιώνα, αν είχαν καλοριφέρ δεν θα έκαιγαν τα δέντρα, κι αν είχαν WC, δεν θα πήγαιναν στα χωράφια.
Τον αγαπάμε τον γύφτο, αρκεί να είναι σε απόσταση- ας πούμε σε ταινία του Κουστουρίτσα. Στην καθημερινότητά μας, αν τύχει να συνυπάρξουμε με Τσιγγάνους, απλώς τους απεχθανόμαστε. Η σκληρή διατύπωση δεν απορρέει από διαίσθηση αλλά από δικαστικές αποφάσεις. Η Ελλάδα έχει τις περισσότερες καταδίκες για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε βάρος Ρομά: τέσσερις από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κοινωνικών Δικαιωμάτων και μία από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ.
Καταδίκες που πιστοποιούν τη γενικευμένη άποψη: καλοί οι καταυλισμοί, αρκεί να μην είναι στα μούτρα μας. Η νέα έκθεση της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου βάζει θεωρητικό πλαίσιο σε ιστορίες που όλοι έχουμε ακούσει. Και όλοι έχουμε ακούσει κάποια, επειδή οι Τσιγγάνοι δεν είναι λίγοι. Μάλλον έχουν φτάσει τις 250.000 στην Ελλάδα. Εχουν αυξηθεί από τους Αλβανούς και τους (πρώην) Γιουγκοσλάβους, αλλά οι υπολογισμοί γίνονται κατά προσέγγιση. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν μια αληθινή ιστορία για να δούμε πόση σχέση έχει με την έκθεση. Σε δήμο της περιφέρειας φτάνουν μερικές δεκάδες οικογένειες με Ντάτσουν, αντίσκηνα, χαρτόκουτες. Βρίσκουν ένα καλό σημείο κάπως μακριά από τα σπίτια και αραδιάζουν τα συμπράγκαλα. Επειδή είναι χειμώνας, κρυώνουν, οπότε κόβουν κλαδιά από μια ελιά για να ζεσταθούν. Μετά ένα δίμηνο το τοπίο έχει αλλάξει: τα αιωνόβια δέντρα έχουν γίνει καυσόξυλα, τα σκουπίδια είναι βουνό και... χμμμ, δεν υπάρχει τουαλέτα. Ο ιδιοκτήτης του ελαιώνα παρακαλάει και απειλεί την Αστυνομία και τις εκλεγμένες Αρχές να παρέμβουν. Του εξηγούν ότι δεν μπορούν να ασκήσουν βία, άνθρωποι είναι κι αυτοί, έχουν παιδιά, και συνεχίζουν με διάφορα άλλα συμπονετικά. Τι καταλάβατε από την αφήγηση; Οτι ο Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης της περιοχής έχει λάβει κονδύλια για την υποδοχή των Τσιγγάνων. Τα χρήματα σκορπίζονται αλλού, αλλά πρέπει να υπάρχει δείγμα της μειονότητας, μην τυχόν έρθει κανένας ελεγκτής από την Ευρώπη.
Για να χτιστούν σπίτια Τσιγγάνων υπάρχουν προγράμματα. Η Ελλάδα απορρόφησε 28,7 εκατ. ευρώ από το 2000 ως το 2005. Τα ποσά είναι ελάχιστα σε σχέση με αυτά που θα μπορούσε να λάβει. Απλώς δεν ζητεί κανείς περισσότερα. Οι αιρετοί δεν θέλουν να μπλέξουν με το «τσιγγαναριό»- θεωρούν ότι η ένταξη των Ρομά στην κοινότητά τους δεν είναι επιθυμητή από τους ντόπιους. Κάποιες φορές μπήκαν σε προγράμματα εκ του πονηρού. Στον Νομό Ηλείας ένας βουλευτής του ΠαΣοΚ χάρισε σε άσχετες φτωχές οικογένειες λυόμενα σπίτια που είχαν παραληφθεί από πρόγραμμα ένταξης Τσιγγάνων. Οχι μόνο δεν το απέκρυψε, αλλά το διατυμπάνισε: προφανώς η αρπαγή των κατοικιών από γύφτους βελτίωνε το πολιτικό του προφίλ.
Σε γενικές γραμμές, από τα προγράμματα ένταξης αυτά που έχουν τη μεγαλύτερη πέραση είναι όσα αφορούν τη μόνιμη στέγαση των Ρομά. Η αγορά οικοπέδων και η ανέγερση κτιρίων συχνά είναι προσοδοφόρες για τους εμπλεκομένους. Δεν είναι τυχαίο ότι σε 92 δήμους έχουν εγκριθεί έργα υποδομών 80,54 εκατ. ευρώ (έχουν πληρωθεί 42,20 εκατ. ευρώ). Τις υπηρεσίες (γιατρούς, εκπαίδευση) τις προσπερνούν, άντε να νοικιάσουν κανένα πούλμαν να πηγαινοφέρνει τα τσιγγανάκια στο σχολείο.
Τι μπορεί να φέρει ο χρόνος στους Τσιγγάνους, που λέγαμε, εκείνους που έκαναν κατάληψη στον Ελαιώνα; Στην περίπτωση που όλα πάνε πρίμα, οι Αρχές θα αγοράσουν οικόπεδο και οι ίδιοι θα μπορέσουν να πάρουν στεγαστικό δάνειο- με κρατική εγγύηση. Μέχρι στιγμής έχουν εκταμιευτεί 9.000 δάνεια των 60.000 ευρώ. Παρ΄ ότι δεν γίνεται κανένας έλεγχος για το πού πάνε τα χρήματα, δεχόμαστε ότι συμβάλλουν στην ανέγερση κατοικιών. Υπάρχουν κονδύλια για να ανοίξουν δρόμοι ως την κοινότητά τους, να φτάσει το ρεύμα, να υπάρξει αποχέτευση. Να ήταν μόνο αυτά; Ως και παιδικές χαρές σχεδιάζονται. Πολυτελείας. Προσέξτε όμως τη λεπτομέρεια: ο δήμος εξασφαλίζει ένα κομμάτι γης. Οχι μέσα στην καρδιά της πόλης, αλλά κάπου εκεί, όπου υπάρχει καθαρός αέρας, να μη βλεπόμαστε και πολύ. (Υπάρχει κάποια πιο ευγενής λέξη από το «γκέτο»;)
Ας μην κοροϊδευόμαστε, η συνύπαρξη είναι δύσκολη. Οσο κι αν αγαπάμε τις τσιγγάνικες μελωδίες στο βιολί, είναι δύσκολο να αποδεχθούμε έναν τρόπο ζωής που μάλλον προσβάλλει τον δυτικό πολιτισμό. Από την άλλη όμως δεν είναι ανάγκη να έχει σπουδάσει κανείς κοινωνιολογία για να καταλάβει ότι οι Τσιγγάνοι, εκείνοι εκεί του Ελαιώνα, αν είχαν καλοριφέρ δεν θα έκαιγαν τα δέντρα, κι αν είχαν WC, δεν θα πήγαιναν στα χωράφια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου